|
|
BAŞTAN KIRIKKALE
Yüzölçümü 4.365 km2 olan Kırıkkale ili kuzeyde Çankırı, doğuda Çorum, Yozgat ve Kırşehir, güneydoğu ve güneyde gene Kırşehir, batıda da Ankara illeriyle çevrilidir. Kırıkkale Türkiye'nin 71. ilidir.
DOĞAL YAPI
İl topraklan genellikle akarsu vadileriyle yarılmış orta yükseklikteki dalgalı düzlüklerden oluşur. Bu toprakların kuzey kesimini Karagüney Dağı, batı kesimini Küre Dağı (1.555 m), orta kesimini de Dinek (Denek) Dağı (1.744 m) engebelendirir. İl topraklarının yüksekliği hiçbir yerde 2.000 m'yi aşmaz. Bu topraklardan doğan sular Kızılırmak aracılığıyla Karadeniz'e ulaşır. İl sınırları içinde Kızılırmak'a katılan başlıca akarsular Çoraközü ve Balaban dereleridir. Kızılırmak kuzeybatı ve güneybatıda, Kızılırmak'ın kollarından Delice Irmağı doğuda, Delice Irmağı'na katılan Kılıçözü Deresi de güneyde yer yer doğal sınır oluşturur. İlde önemli bir doğal göle rastlanmaz. Kızılırmak üzerindeki Kapulukaya Baraj Gölü'nün tümü, Kesikköprü Baraj Gölü'nün bir bölümü il sınırları içindedir.
Doğal kaynaklarının yetersiz olmasına karşın gelişmişlik açısından orta düzeyde bir ildir. Bunun tek nedeni ilde savunma sanayisi tesisleri ve rafineri bulunmasıdır.
Tarih
Keskin ilçesine bağlı Ceritkale köyü yakınındaki kaya kabartmaları, ve Göçbeyli köyü yakınındaki höyükte ele geçen buluntular, bu yöreye ilk kez Hititler döneminde yerleşildiğini gösterir. İlkçağda Galatya bölgesinin sınırları içinde bulunan yöreden Ankyra?yı ( Bugün Ankara) Yozgat yöresindeki Tavion?a, bağlayan yol geçiyordu. Önemli bir ilkçağ kenti olan Eccobriga da bu yol üzerindeydi. Daha sonraki tarihsel gelişimine ilişkin fazla bilgi bulunmayan yöreye 11.yüzyıl sonlarında Türkmenler gelmeye başladı. Anadolu Selçukluları ve Danişmendlilerin yönetiminden sonra bir süre Osmanlılar, Karamanlılar ve Timur kuvvetleri arasında el değiştiren Kırıkkale topraklan 15. yüzyılda kesin olarak Os¬manlı yönetimine girdi. 19. yüzyılda Balkanlar'dan gelen göçmenlerin bir bölümü buraya yerleştirildi. Bu dönemde yöredeki başlıca yerleşmeler Hasandede, Yahşihan ve yakınında simli kurşun yatakları bulunan Denekmadeni kasabalarıydı. 19. yüzyıl sonlarında Ankara vilayetinin sınırları içinde yer alan Kırıkkale 1944'te ilçe yapıldı. İlçe merkezinin belediyesi ise 1942'de kuruldu. Kırıkkale 1989'da çıkarılan bir yasayla Delice, Keskin ve Sulakyurt ilçeleriyle bir araya getirilerek merkezi Kırıkkale kenti olmak üzere il yapıldı. 1990'da çıkarılan bir başka yasa uyarınca Bahşili, Balışeyh, Çelebi, Karakeçili ve Yahşihan ilçeleri kurulunca Kırıkkale iline bağlı ilçe sayısı Merkez ilçeyle birlikte dokuza çıktı. |
|
|
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
|
 |
| |
|
|
İL MERKEZİ
Çoraközü Deresi'nin Kızılırmak'a katıldığı noktanın kuzeydoğusundaki tepelik alanda eskiden Kırık adıyla anılan 12 haneli bir köy vardı. Kurtuluş Savaşı sırasında ordunun kullandığı silahlar bu küçük köydeki bir atölyede onarılıyordu. Cumhuriyet'in ilk yıllarında orduya silah yapacak fabrikanın Kırık köyünde kurulmasına karar verildi. Fabrikalar ve öteki tesislerin açılmasıyla birlikte gelişmeye başlayan bu kırsal yerleşme 1929'da bucak merkezi yapıldı. 1944'te ilçe merkezi haline getirildi ve adı da aynı vadi içinde yer alan ve Kürigin Kalesi adıyla anılan eski bir kale kalıntısından esinlenilerek Kırıkkale olarak değiştirildi. İç Anadolu Bölgesi'nde önemli bir sanayi merkezi olarak gelişmeye başlayan kent iş bulma umuduyla başka illerden gelenlerin yerleşmesi sonucunda hızla büyüdü. 1935'te 5 bini bile bulmayan nüfusu 1950'de 15.750'ye, 1965'te 57.669'a, 1975'te 137.874'e, 1985'te 208.018'e ulaştı. Kent nüfusu 1990'da 185.431'e düştüyse de 2000'de 200 bini aştı. Çoraközü Vadisi'nin yamaçlarında kurulmuş olan kent ilin batı kesiminde yer alır. Kent bazen bu vadide oluşan sellerden etkilenmektedir. 20 Temmuz 1999'da meydana gelen sel kentin gecekondulardan oluşan bir mahallesinde can ve mal kaybına yol açtı. Kentin merkezi askeri amaçlı fabrikalarda çalışan işçilerle memurlar için yapılmış olan lojmanların yer aldığı istasyon ve fabrika mahalleleridir. Hızlı göç hareketi nedeniyle sağlıksız bir kentsel gelişme süreci yaşanmaktadır. Önemli bir sanayi merkezi olan il merkezindeki tica¬ret etkinliği epey canlıdır. Ankara-Sivas karayolu ile Ankara-Kayseri demiryolu kentten geçer. Kent karayoluyla Ankara'ya 76 km, Yozgat'a 142 km, Kastamonu'ya 220 km, Kayseri'ye 246 km, Sivas'a 366 km, İstanbul'a 530 km ye Antalya'ya 615 km uzaklıktadır. Kırıkkale Üniversitesi'nin rektörlüğü ve birçok birimi kenttedir.
Yeni bir yerleşme olan Kırıkkale'de tarihsel yapı yoktur. Merkez ilçedeki başlıca tarihsel yapılar ise Hasandede Camisi (1605), Hasandede ve Koçubaba türbeleridir.
Bahşili
Bahşili ilçesi kuzeyde Yahşihan ilçesi, doğuda Merkez ilçe, güneydoğuda Keskin, güneyde Karakeçili ilçeleri, batıda da Ankara iliyle çevrilidir. Eskiden Merkez ilçeye bağlı olan beş köy 1990'da yapılan yasal düzenlemeyle bir araya getirilerek merkezi Bahşili kasabası olmak üzere ilçe haline getirildi. İl merkezine çok yakın olan ilçe gelişememekte ve nüfus yitirmektedir. İlçenin nüfusu 1990'da 11 binden fazlaydı. Belediyesi 1985'te kurulan Bahşili kasabasının nüfusu da 1990'da 6.317'ydi. Kasabanın il merkezi Kırıkkale kentine uzaklığı yalnızca 8 km'dir.
Balışeyh
Balışeyh ilçesi kuzeyde Sulakyurt, doğuda Delice, güneyde Keskin ilçeleri, batıda da Merkez ilçe, Yahşihan ilçesi ve Ankara iliyle çevrilidir. Eskiden Merkez ilçeye bağlı bir bu¬cak olan Balışeyh 1990'da ilçe yapıldı. Kasaba belediyesi ise 1972'de kuruldu.
Çelebi
Çelebi ilçesi doğu ve güneyde Kırşehir, batıda Ankara illeri, kuzeybatıda Karakeçili, kuzey ve kuzeydoğuda da Keskin ilçeleriyle çevrilidir. Eskiden Keskin'e bağlı bir bucak olan Çelebi 1990'da çıkarılan bir yasayla ilçe yapıldı. İlçe merkezinin belediyesi 1968'de kuruldu.
Delice
Yüzölçümü 726 km2 olan Delice ilçesi doğuda Çorum ve Yozgat illeri, güneyde Kırşehir ili ve Keskin ilçesi, batıda Balışeyh ilçesi, kuzeyde de Sulakyurt ilçesi ve gene Çorum iliyle çevrilidir. İlçenin kuzey kesimini Karagüney Dağı engebelendirir. Bu toprakların büyük bölümü plato düzlüklerinden oluşur. Başlıca akarsu Kızılırmak'ın en uzun kolu olan Delice Irmağı'dır. En önemli ekonomik etkinlik tarımdır. Yetiştirilen başlıca bitkisel ürünler buğday, arpa ve şekerpancarıdır, bağcılık da yapılır. Yaygın olarak kıl keçisi ve Ankara keçisi yetiştirilir. İlçenin başlıca hayvansal ürünleri tiftik ve kıldır.
Delice 1928'de bucak, 1960'ta ilçe yapıldı. İlçe merkezinin belediyesi 1955'te kuruldu.
Eskiden Keskin kazasının bir köyü olan Delice kenti, adını verdiği ırmağın vadisinde kurulmuş küçük bir yerleşimdir. Ankara-Kayseri demiryolu güneyinden, Ankara'yı Çorum üzerinden Samsun'a bağlayan karayolu da hemen doğusundan geçer. Kent il merkezi Kırıkkale'ye 55 km uzaklıktadır. Kentin 12 km kuzeybatısındaki Küçükavşar köyünde bulunan Şeyh Mustafa Karababa Türbesi 17. yüzyıla aittir.
Karakeçili
Karakeçili ilçesi kuzeyde Bahşili, kuzeydoğu¬da Keskin, doğuda Çelebi ilçeleri, güney ve batıda da Ankara iliyle çevrilidir. Eskiden Balâ'ya bağlı bir bucak olan Karakeçili'nin üç köyü 1990'da çıkarılan yasa uyarınca bir araya getirilerek merkezi Karakeçili kasabası olmak üzere ilçe yapıldı. Karakeçili Belediyesi'nin kuruluş tarihi 1957'dir.
Keskin
Keskin ilçesi doğu ve güneyde Kırşehir ili, güneybatıda Çelebi, batıda Karakeçili ve Bahşili ilçeleriyle Merkez ilçe, kuzeyde gene Merkez ilçe ve Balışeyh ilçesi, kuzeydoğuda da Delice ilçesiyle çevrilidir. Plato niteliğindeki ilçe topraklarını Dinek (Denek) Dağı engebelendirir. Doğuda Kılıçözü, batıda da Kızılırmak ilçenin doğal sınırlarını çizer. Batıda Kızılırmak vadisinin bulunduğu alan günümüzde Kapulukaya Baraj Gölü'nün suları altındadır.
İlçede başlıca ekonomik etkinlik tarımdır. Yetiştirilen bitkisel ürünler buğday, arpa, ayçiçeği ve üzümdür. Az miktarda baklagiller, elma ve armut yetiştirilir. Koyun ve Ankara keçisi yetiştiriciliği de önemli bir geçim kay¬nağıdır. İlçe topraklarında bentonit ve volfra-mit yatakları vardır. Göçbeyli köyündeki höyük, Ceritkale köyü yakınındaki mağara konutlar ve kayalardaki çeşitli kabartmalar Hititlerden kalmadır. Yöreye ilk gelen ve hayvancılıkla uğraşan Türklerin Barak ve Cirit obalarını kurduğu bilinir. Gümüşlü kurşun yataklarını işletmek için yöreye gelen maden işçilerinin 19. yüzyıl ortalarında madenin 9 km kadar güneyinde kurduğu Denekmadeni yerleşmesi 15-20 haneden oluşan bir köydü. Madenin işletilmesi belli bir ekonomik gelişme sağlayınca Denekmadeni'ne Bosna-Hersek ve Romanya'dan gelen göçmenler yerleştirildi. 19. yüzyılda Ankara vilayetinin Kırşehir sancağına bağlı bir kaza merkezi olan Keskin, 1915'te Ankara Merkez sancağına bağlandı. Kaza merkezinin beledi¬yesi 1894'te kuruldu. Cumhuriyet döneminde bu yönetsel durumunu koruyan Keskin ilçesi 1989'da kurulan Kırıkkale ilinin sınırlan içine alındı.
Ankara-Kırşehir karayolu üzerinde yer alan Keskin kenti bu yolla il merkezi Kırıkkale'ye 27 km uzaklıktadır. Tek tarihsel yapısı 1871'de yapılan Çarşı Camisi'dir. Keskin Meslek Yüksekokulu Kırıkkale Üniversitesi'ne bağlıdır.
Sulakyurt
Yüzölçümü 741 km2 olan Sulakyurt ilçesi doğuda Çorum ili ve Delice ilçesi, güneyde Balışeyh ilçesi, batıda Ankara, kuzeyde Çankırı, kuzeydoğuda da Çorum illeriyle çevrilidir. Orta yükseklikteki dalgalı düzlüklerden oluşan ilçe toprakları ilin kuzey kesiminde yer alır. Doğu ve güneydoğu kesimini Karagüney Dağı engebelendirir. Sularını batı ve kuzeybatıda doğal sınır oluşturan Kızılırmak toplar. İlçe ekonomisi tarıma dayanır. Başlıca bitkisel ürünler buğday, arpa, üzüm, mercimek ve ayçiçeğidir. Hayvancılık önemli bir gelir kaynağıdır; daha çok koyun, Ankara keçisi ve kıl keçisi yetiştirilir.
Tarihine ilişkin yeterli bilgiye rastlanmayan yöreye 15. yüzyılda yerleşildiği sanılmaktadır. 1940'ta bucak olarak Kalecik'e bağlanan Su¬lakyurt 1960'ta ilçe yapıldı. İlçe merkezinin belediyesi 1956'da kuruldu. Küçük bir yerleşme olan Sulakyurt kasabası ilçenin orta kesiminde yer alır. Eski adı Ko¬nur olan kasaba il merkezi Kırıkkale'ye 41 km uzaklıktadır. İlçedeki başlıca tarihsel yapılar Yeşilyazı kö¬yündeki Küçük Sami Camisi (1435) ve onun yanında bulunan Şeyh Türbesi ile Şeyh Sadreddin Türbesi'dir (15. yy).
Yahşihan
Yahşihan ilçesi doğuda Merkez ilçe, güneyde Bahşili ilçesi, batı ve kuzeyde Ankara ili, kuzeydoğuda da Balışeyh ilçesiyle çevrilidir.
1989'da kurulan Kırıkkale ilinin Merkez ilçesine bağlı olan altı köy 1990'da çıkarılan yasayla bir araya getirilerek Yahşihan kasabası merkez olmak üzere ilçe yapıldı. Yahşihan Belediyesi'nin kuruluş tarihi 1956'dır.
GÖRÜLMEYE DEĞER YERLER
Ballı Camisi: Balışeyh ilçesindedir. 14. yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Tavanındaki ahşap işçiliği dikkati çekmektedir.
Çeşnigir Köprüsü: Keskin ilçesinde, Kızılırmak üzerindedir. 13. yüzyıl Selçuklu yapısı olduğu sanılmaktadır. 12 gözlü ve 110 m uzunluğundadır.
Hasandede Camisi: Kırıkkale kentine 12 km uzaklıkta, Hasandede kasabasındadır. 1605'te yapılmış olup yanında 17. yüzyılda yapılmış iki türbe vardır.
Küçük Sami Camisi: Sulakyurt ilçesine bağlı, Yeşilyazı köyünde bulunmaktadır. 15. yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Yanında Şeyh Türbesi ile Şeyh Sadreddin Türbesi vardır. |
|
|
|
Bugün 4 ziyaretçi (7 klik) kişi burdaydı!
|
|
|
